Hirudoterapia to leczenie przy użyciu pijawek lekarskich, głównie jako wspomagająca metoda terapeutyczna. Jest ona z powodzeniem stosowana u zwierząt. Podczas terapii psy zachowują się z reguły spokojnie i nie stresują się. Spośród wielu gatunków pijawek do leczenia wykorzystuje się cztery: azjatycki Hirudo orientalis, Hirudo medicinalis, afrykański Hirudo troctina oraz Hirudo verbana.
Działanie hirudoterapii
Hirudoterapia sprowadza się do działania wydzieliny ślinowej pijawek, która posiada substancję uważane za korzystne dla zdrowia psa, między innymi hirudynę o działaniu przeciwzakrzepowym. Innymi ważnymi substancjami jest kalina i apyraza, które zmniejszają lepkość krwi na skutek hamowania agregacji płytek krwi. Inną wydzieliną jest destabilaza o właściwościach antybakteryjnych. Z kolei hirustazyna, bdeliny i egliny mają silne działanie przeciwzapalne. W ślinie pijawek znajduje się również chloromycetyna, czyli naturalny antybiotyk. Ponadto w wydzielinach obecne są neuroprzekaźniki takie jak dopamina, acetylocholina, serotonina oraz histamina. Pijawki mają też zdolność wydzielania hormonów na przykład progesteronu, testosteronu raz estradiolu. Ogólnie w skład wydzieliny wchodzi około 120 związków, niektóre źródła podają, że nawet 547.
Pijawki żerują szybciej w rejonach bardziej ukrwionych, a na niektórych obszarach trudno nakłonić je do współpracy. Należy unikać aplikacji na duże naczynia z powodu ryzyka krwotoku. Stosowanie pijawek usprawnia krążenie doprowadzając krew oraz tlen do naczyń włosowatych, a także narządów, dzięki czemu lepiej one funkcjonują, a co za tym idzie organizm psa doprowadzany jest do homeostazy. Zwykle efekty aplikacji pijawek w nagłych, ostrych stanach oraz przy obrzęku są natychmiastowe, czasami jednak trzeba na nie poczekać 1-2 dni. Przy stanach przewlekłych należy kilkakrotnie przeprowadzić zabieg.
Wskazania
Wskazań do hirudoterapii jest wiele, między innymi zapalenie ucha, egzema, rany pooperacyjne, zwłaszcza po kastracji, zapalenie spojówek, zapalenie sutka, ropnie, czyraki, krwiak, zapalenie żył czy rany pourazowe.
W ramach rehabilitacji psa wskazaniami to tej metody terapeutycznej jest:
- Dysplazja stawów biodrowych
- Stany zapalne kręgosłupa
- Dyskopatie
- Zapalenie stawów
- Reumatoidalne zapalenia stawów
- Zwyrodnienia stawów
- Spondyloza
- Zespół końskiego ogona
- Blizny
- Skręcenia
- Wspomagająco przy niedowładach
- Dysfunkcja nerwów obwodowych
- Uszkodzenia nerwów i neuralgie
- Zapalenia ścięgien i więzadeł
- OCD
- Ból i świąd różnego pochodzenia
Przeciwwskazania
Przeciwwskazaniem do hirudoterapii jest ciąża, laktacja, nowotwory, cieczka, anemia, zaburzenia krzepnięcia lub hemofilia, infekcje, choroby autoimmunologiczne, nadżerkowe zapalenia błony śluzowej żołądka, a także przyjmowanie niektórych leków.
Jak wygląda zabieg?
Zanim rozpocznie się zabieg określa się liczbę oraz rozmiar pijawek użytych do terapii. Jest to istotne, gdyż uwarunkowane jest czynnikami takimi jak rodzaj schorzenia, wiek, płeć i rozmiar pacjenta. Przed zabiegiem nie stosuje się środków znieczulających. Jeżeli zwierzę ma gęstą okrywę włosową należy w miejscu aplikacji je wygolić, czego celem jest ułatwienie żerowania i skrócenie czasu zabiegu. Później ułatwia to utrzymanie higieny ran. W następnym etapie przystawia się pijawkę, która za pomocą otworu gębowego zawierającego ząbki i przyssawki przywiera do ciała. Podczas wysysania krwi do krwioobiegu psa uwalniane są substancję lecznicze. Jedna pijawka jest wstanie pobrać krew o dziesięciokrotności jej masy. Zabieg jest całkowicie bezbolesny, ponieważ wydzielina pijawek działa znieczulająco, jedynie w pierwszym momencie może wystąpić uczucie szczypania porównywalne do ukąszenia komara. Aplikacja może mieć charakter miejscowy albo kompleksowy. W pierwszym przypadku pijawki umieszcza się na ograniczonym obszarze, aby złagodzić miejscowe problemy. Zabiegi kompleksowe stosuje się do leczenia całościowego oraz w ramach profilaktyki. Po usunięciu pijawki okolicę zabiegową należy zdezynfekować i zabezpieczyć chłonnym opatrunkiem, który pozostawia się przez dobę. Zaleca się również ograniczenie ruchu. Krwawienie z miejsca aplikacji pijawek nie powinno trwać dłużej niż 48 godzin i nie powinno być zbyt obfite. Długość krwawienia optymalnie wynosi kilka godzin. Rany po zabiegu goją się od kilku dni do nawet kilku tygodni. Czas trwania zabiegu wynosi od 30 do 60 minut. Leczenie zwykle obejmuje jedną lub kilka sesji w odstępie 5-7 dni. Do zabiegu wykorzystuje się 1-6 pijawek.
Skutki uboczne
Najczęstszym skutkiem ubocznym terapii jest reakcja alergiczna. Po zabiegu może także wystąpić dłuższe krwawienie oraz może dojść do infekcji szczególnie jeśli pijawki są z nieznanej hodowli. Po terapii mogą powstać rany, które swędzą lub powodują drobny dyskomfort, dlatego istotne jest, aby zabezpieczyć te miejsca przed drapaniem.
Podsumowanie
Hirudoterapia stanowi skuteczne uzupełnienie terapii konwencjonalnej w leczeniu różnych schorzeń. Właściwości biologiczne znajdują coraz szersze uznanie i obecnie metoda przechodzi swój renesans.
